Επιμέλεια Κλεοπάτρα Ζουμπουρλή, μορ. Βιολόγος, medlabnews.gr
Σήμερα είναι γενικώςαποδεκτό, ότι τα 2/3 έως και τα 4/5 των κακοηθών νεοπλασιών του ανθρώπουοφείλονται σε παράγοντες του περιβάλλοντος. Σύμφωνα με σύγχρονες έρευνες,παράγοντες της διατροφής ευθύνονται για τα 50% των κακοηθών νεοπλασμάτωνκαι για πάνω από το 1/3 των καρκίνων στους άντρες. Ο προσδιορισμός τουρόλου που διαδραματίζουν οι παράγοντες διατροφής στη διαδικασία τηςκαρκινογένεσης είναι δυσχερής. Η πορεία που διανύεται από την έναρξη τηςνεοπλασματικής εκτροπής μέχρι τις κλινικές εκδηλώσεις της νόσου είναιμακρά. Εξάλλου, οι διαιτητικοί παράγοντες δε δρουν πάντοτε μεμονωμένα,αλλά αποκτούν καρκινογόνες ιδιότητες σε συνεργασία με άλλους παράγοντεςή κάτω από ορισμένες συνθήκες. Πολλές από τις καρκινογόνες ουσίεςπροστίθενται στις τροφές ή δημιουργούνται από την επίδρασημικροοργανισμών στην τροφή. Επιπλέον, η περιεκτικότητα της τροφής σελίπη, πρωτεΐνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία μπορεί να προδιαθέτει σεκαρκίνο ή να παρεμποδίζει την καρκινογένεση.
Είναι φανερό, ότι όσοσαφέστερες είναι οι γνώσεις μας για τη συμβολή των παραγόντων διατροφής,και γενικότερα του περιβάλλοντος, στην ανάπτυξη νεοπλασιών, τόσοαποτελεσματικότερα θα είναι και τα προστατευτικά μέτρα που θα μπορούν ναληφθούν.
Επιγραμματικά, θα μπορούσενα ειπωθεί ότι οι πιο σημαντικοί διαιτητικοί παράγοντες που είναι γνωστόότι συμβάλλουν στη δημιουργία κακοηθών νεοπλασιών, στον μαστό, στο ήπαρκαι κυρίως στο πεπτικό σύστημα (στομάχι – έντερο – φάρυγγας – οισοφάγος)είναι:
- Τα αλκοολούχα ποτά (κυρίωςσε συνδυασμό με το κάπνισμα) αυξάνουν τον πρόκλησης καρκίνου τουοισοφάγου.
- Η κατανάλωση κόκκινουκρέατος και κορεσμένου λίπους ζωικής προέλευσης φαίνεται, ότι αυξάνειτον κίνδυνο κακοήθους νεοπλασίας στο παχύ έντερο και στον προστάτηαντίστοιχα.
- Οι ξηροί καρποί ή ταδημητριακά που έχουν μολυνθεί από αφλατοξίνες (ισχυρές καρκινόγονεςενώσεις) εξαιτίας της αποθήκευσής τους για μεγάλο χρονικό διάστημα.
- Η υπερκατανάλωση μαγειρικούάλατος φαίνεται, ότι αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα στηνκαρκινογένεση του στομάχου.
Βλαπτική δράση έχουνεπίσης τα διάφορα πρόσθετα των τροφίμων. Αυτά τα οποία είναι πλούσια σενιτρικά και νιτρώδη άλατα επιδρούν με αμίνες προερχόμενες από την πέψητου κρέατος στο στομάχι, με αποτέλεσμα το σχηματισμό νιτροζαμινών καιάλλων νιτροζοενώσεων. Οι ουσίες αυτές είναι ύποπτες για πρόκλησηκαρκίνου του στομάχου και του οισοφάγου, καθώς πειράματα σε ζώα έδειξανέντονη καρκινογόνα δράση. Σημαντικές ποσότητες νιτρικών ενώσεωνβρίσκονται στα λαχανικά όπως το μαρούλι και το σπανάκι, καθώς επίσης καιδιάφορες άλλες βλαβερές ουσίες προερχόμενες κυρίως από τα φυτοφάρμακα.
Ο ραγδαίος ρυθμός σωματικήςαύξησης στα πρώτα χρόνια της ζωής, συμπεριλαμβανομένης ενδεχομένως καιτης ενδομήτριας ζωής, φαίνεται ότι αυξάνει τον κίνδυνο για αρκετέςμορφές καρκίνου.
Η παχυσαρκία αποτελείσημαντικό παράγοντα κινδύνου για το μετεμμηνοπαυσιακό καρκίνο του μαστού,καθώς και τους καρκίνους του ενδομητρίου, του νεφρού και της χοληδόχουκύστης.
Τέλος, η φυσική άσκησημειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του παχέος εντέρου και ενδεχομένωςάλλων μορφών καρκίνου.
Αυτοί είναι, σε γενικέςγραμμές οι παράγοντες που πρέπει να αποφεύγει κανείς, σε μεγαλύτερο ήμικρότερο βαθμό στη διατροφή του. Ευτυχώς, όμως, μέσα στις τροφές μαςεμπεριέχονται και “στοιχεία”, τα οποία όταν προσλαμβάνονται συχνάμπορούν να δράσουν προστατευτικά στη δημιουργία νεοπλασιών.
Η ισχυρότερη ένδειξη τηςπροστατευτικής των φρούτων και των λαχανικών κατά του καρκίνου προκύπτειαπό μελέτες για διαφόρους τύπους νεοπλασιών. Τα ωμά και φρέσκα λαχανικάέδειξαν την πλέον μεγαλύτερη προστασία ενάντια στην εμφάνιση καρκίνου,με 87% των μελετών να αποδεικνύουν κάτι τέτοιο. Ενώ περισσότερο από 70%των περιπτώσεων υποδηλώνουν την προστατευτική δράση του κίτρου, τωνκαρότων, του μαρουλιού. Για τα άλλα φρούτα και λαχανικά το ποσοστό είναιμεγαλύτερο του 60%. Παρόλα αυτά, η προστατευτική επίδραση ενόςσυγκεκριμένου τύπου δίαιτας όσον αφορά τον καρκίνο μπορεί να ποικίλλει,ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου και τη θέση που θα εκδηλωθεί στονοργανισμό. Ισχυρή προστατευτική δράση εμφανίζεται εναντίον καρκίνων τουάνω αναπνευστικού συστήματος, των πεπτικών οδών (στοματικής κοιλότητας,του φάρυγγα, του λάρυγγα, του οισοφάγου), όπως και των πνευμόνων. Τοποσοστό παραμένει υψηλό, άνω του 80% και για τον καρκίνο του στομάχου,του παγκρέατος και του τραχήλου. Οι αντικαρκινικοίπαράγοντες που βρίσκονται στα φρούτα, στα λαχανικά, στο ελαιόλαδο, σεντομάτες και στα εσπεριδοειδή είναι τα καροτενοειδή, οι βιταμίνες C και Ε,οι ινδόλες, τα ισοθειοκυανιούχα, τα φλαβονοειδή, οι φαινόλες, οιαναστολείς πρωτεασών και στερόλες φυτικής προέλευσης. Οι παράγοντεςαυτοί εμπλέκονται σε συμπληρωματικούς και αλληλοεπικαλυπτόμενουςμηχανισμούς επαγωγής αναγωγικών ενζύμων, αντιοξειδωτικών δράσεων,αναστολής του σχηματισμού νιτροζαμίνης, δέσμευσης και διαλυτοποίησηςκαρκινογόνων ουσιών εντός της πεπτικής οδού, διαφοροποίησης τουορμονικού μεταβολισμού κ.λπ.
Συγκεκριμένα η βιταμίνη C ήασκορβικό οξύ είναι υδατοδιαλυτή αντιοξειδωτική ουσία που υπάρχει στονάνθρωπο. Η αντιοξειδωτική της δράση στην αναστολή σχηματισμούνιτροζαμινών.
Η βιταμίνη Ε ή τοκοφερόλη,που αφθονεί στους ξηρούς καρπούς δεσμεύει ελεύθερες ρίζες στις μεμβράνεςκαι στις λιποπρωτεΐνες. Η βιταμίνη Ε αναστέλλει την υπεροξείδωση τωνλιποειδών με τη συλλογή των υπεροξειδικών ριζών και μπορεί να αναγεννάταιμε τη βοήθεια της βιταμίνης C συνεχίζοντας έτσι τη δράση της. Όπως και ηβιταμίνη C έχει βρεθεί ότι αναστέλλει το σχηματισμό νιτροζαμινών στοστομάχι.
Τα β-καροτένια, πουβρίσκονται άφθονα στα καρότα, εκτός του ρόλου τους στο σχηματισμό τηςβιταμίνης Α δρουν αντιοξειδωτικά και όντας λιποδιαλυτά, προστατεύουν ταλιποειδή των μεμβρανών από οξείδωση.
Το σελήνιο είναι ένα ακόμηφυσικό αντικαρκινογόνο. Αναστέλλει σε σημαντικό βαθμό την επαγωγήκαρκίνου του δέρματος από μια σειρά γνωστές καρκινογόνες ουσίες ήιούς, καθώς και του ήπατος, του παχέος εντέρου και του μαστού σταπειραματόζωα. Χαμηλές συγκεντρώσεις σεληνίου στον ανθρώπινο οργανισμόφαίνεται να σχετίζονται με υψηλούς κινδύνους καρκινογένεσης. Το σελήνιοαποτελεί την ενεργό θέση ενός από τα σπουδαιότερα ένζυμα πουσυμμετέχουν στην καταστροφή των διαφόρων μορίων που είναι πρόδρομα τωνριζών οξυγόνου.
Ένας σημαντικός αριθμόςερευνών, που περιλαμβάνει επιδημιολογικές, κλινικές και πειραματικέςμελέτες, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι κίνδυνοι καρκίνου στο παχύέντερο μπορούν να ελαττωθούν σημαντικά με την πρόσληψη τροφών πλούσιωνσε φυτικές ίνες. Με τον όρο ίνες εννοούμε τα υπολείμματα των τοιχωμάτωντων φυτικών κυττάρων, δηλαδή λιγνίνες, κυτταρίνη και άλλα πολυμερή, πουδεν μπορούν να υδρολυθούν από τα ένζυμα του ανθρώπινου πεπτικούσυστήματος. Η κυτταρίνη και τα υπόλοιπα πολυμερή υπάρχουν άφθονα σε μηραφιναρισμένες ίνες δημητριακών και, σε μικρότερο βαθμό, σε διάφορα άλλαείδη τροφών φυτικής προέλευσης. Επιδημιολογικές μελέτες έδειξαν ότιασθενείς με καρκίνο στο παχύ έντερο παρουσίαζαν μια κατανάλωση τέτοιωνφυτικών τροφών σε επίπεδα κάτω από το μέσο όρο.
Τέλος, στα φρούτα και σταλαχανικά περιέχονται και άλλες αντιοξειδωτικές ουσίες όπως φαινολικέςενώσεις και διάφορα φλαβονοειδή. Η δράση πάντως των παραπάνω ουσιών δενέχει μελετηθεί διεξοδικά.
Διαβάστε επίσης
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου