Τα εγκεφαλικά επεισόδια(ΑΕΕ) αποτελούν την τρίτη αιτία θανάτου στον δυτικό κόσμο, μετά τακαρδιαγγειακά νοσήματα και τον καρκίνο. Τα τελευταία 30 χρόνια, πάντως,έχει παρατηρηθεί μια μείωση κατά 45% στους θανάτους που οφείλονται σεΑΕΕ. Σήμερα, το 70% των ανθρώπων που παθαίνουν εγκεφαλικό συνεχίζουν ναέχουν την αυτονομία τους, ενώ το 10% αναρρώνουν πλήρως.
Το εγκεφαλικό επεισόδιοσυμβαίνει όταν η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο μέσα από τις αρτηρίεςδιαταράσσεται ή διακόπτεται αιφνίδια. Το αίμα μπορεί να σταματήσει
να ρέεισε μια αρτηρία επειδή εμποδίζεται από κάποιο θρόμβο αίματος ή πλάκα (αυτόονομάζεται ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο) ή επειδή η αρτηρία έχεισπάσει ή υποστεί ρήξη (αυτό ονομάζεται αιμορραγικό εγκεφαλικόεπεισόδιο).
Αιτιολογία
Τα αίτιαδιακρίνονται σε συγγενή και σε επίκτητα. Συγγενή αίτια είναι κυρίως οιαγγειακές δυσπλασίες (ανευρύσματα, αρτηριοφλεβώδεις επικοινωνίες), οι συγγενείςπαθήσεις της καρδιάς, οι νόσοι του μεταβολισμού (π.χ. ομοκυστινουρία) και τουαίματος (π.χ. δρεπανοκυτταρική αναιμία).
Επίκτητα αίτιαείναι:
- ενδοκαρδίτιδες,
- ρευματικός πυρετός,
- νόσοι του κολλαγόνου,
- υπεριλιπιδαιμίες,
- αρτηρίτιδες,
- θρομβοφλεβίτιδες,
- καρδιακές βαλβιδοπάθειες,
- σακχαρώδηςδιαβήτης,
- αθηροσκλήρυνση,
- καρδιακή εμβολή,
- υπέρταση,
- διαταραχές της πήξης τουαίματος,
- αμυλοείδωση,
- κάπνισμα,
- αλκοόλ κ.α.
Ένας ασθενής πουπάσχει από μια από την ανωτέρω παθήσεις δεν θα παρουσιάσει υποχρεωτικά ΑΕΕ. Γιατον λόγο αυτό είναι σκόπιμο να αναφερόμαστε σε «παράγοντες κινδύνου για ΑΕΕ». Οκάθε παράγοντας από μόνος του αυξάνει τον κίνδυνο για ΑΕΕ. Αν συνυπάρχουνπερισσότεροι από ένας, τότε η πιθανότητα ο ασθενής να υποστεί ΑΕΕ αυξάνεταιγεωμετρικά.
Παθογένεια
Ο κάθεπαράγοντας κινδύνου δρα διαφορετικά αλλά το αποτέλεσμα είναι πάντα η διακοπήτης παροχής αίματος σε μια περιοχή του ΚΝΣ (ισχαιμικό ΑΕΕ) ή η ρήξη ενόςαγγείου με επακόλουθο ένα αιμορραγικό ΑΕΕ.
Η διακοπή τηςπαροχής του αίματος μπορεί να οφείλεται σε έναν θρόμβο ο οποίος π.χ. προέρχεταιαπό την καρδιά και ταξίδεψε μέσω των μεγάλων αγγείων ως τον εγκέφαλο (εμβολή).Ακόμη μπορεί να οφείλεται σε θρόμβο που προέρχεται από ένα γειτονικό ή ακόμηκαι από το ίδιο το αγγείο (θρόμβωση).
Η ρήξη ενόςαγγείου οφείλεται στην πλειοψηφία των περιπτώσεων στις αλλοιώσεις τωντοιχωμάτων των αγγείων που προήλθαν από χρόνια υπέρταση. Ακόμη μπορεί ναοφείλεται σε αγγειακές δυσπλασίες σε κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις ή σε άλλεςπαθήσεις των τοιχωμάτων των αγγείων (π.χ. αυτοάνοσα νοσήματα, αμυλοείδωση).
Κλινική εικόνα
Η κλινική εικόναενός ΑΕΕ εξαρτάται από την λειτουργία της περιοχής που εβλήθη. Σε γενικέςγραμμές τα αιμορραγικά ΑΕΕ θεωρούνται βαρύτερα των ισχαιμικών. Αυτό γιατί παρ'όλο που το αίμα που διαχέει τον εγκεφαλικό ιστό προκαλεί μικρή σχετικά βλάβη(το αίμα είναι τοξικό για τον εγκεφαλικό ιστό), καταλαμβάνει χώρο πιέζοντας τονεγκέφαλο. Ο εγκέφαλος περιέχεται σε ένα ανελαστικό κουτί όπως είναι το κρανίοκαι δεν έχει την δυνατότητα μετατόπισης σε άλλο χώρο. Έτσι οποιαδήποτε αιτίαπροκαλεί πίεση επί του εγκεφάλου μπορεί να τον βλάψει σοβαρά. Ο θάνατος μπορείνα επέλθει άμεσα λόγω πίεσης επί του στελέχους του εγκεφάλου (περιπτώσειςεγκολεασμών). Αν η αιμορραγία είναι τόσο μικρή ώστε να μην προκαλέσει πιεστικάφαινόμενα, τότε η πρόγνωση για τον ασθενή είναι σχετικά καλή και φτάνει ως τηνπλήρη αποκατάσταση.
Η βαρύτητα ενόςισχαιμικού ΑΕΕ εξαρτάται από το μέγεθος και την σημασία του αγγείου στο οποίοδιεκόπη η αιματική ροή. Απόφραξη της καρωτίδας προκαλεί ημιπληγία,ημιαναισθησία, ημιανοψία, ολική αφασία (σε αριστερή βλάβη). Απόφραξη τηςπρόσθιας εγκεφαλικής αρτηρίας μπορεί να προκαλέσει τον θάνατο ή διαταραχές τηςσυνείδησης, μονοπληγία κυρίως κάτω άκρου κ.α. Απόφραξη της μέσης εγκεφαλικήςαρτηρίας μπορεί να προκαλέσει ημιπληγία, αφασία, διαταραχές της επικριτικήςαισθητικότητας, ημιανοψία κ.α. Απόφραξη της οπίσθιας εγκεφαλικής αρτηρίαςμπορεί να προκαλέσει ημιανοψία, θαλαμικά άλγη, οπτική αγνωσία κ.α.
Διάγνωση
Η διάγνωση ενόςΑΕΕ είναι κατ' εξοχήν κλινική και τίθεται με βάση τα ευρήματα μιας λεπτομερούςνευρολογικής εξέτασης και του ιστορικού του ασθενούς.
Όμως καθοριστικήείναι η σημασία της αξονικής τομογραφίας εγκεφάλου (ΑΤΕ) εφ' όσον πολλές φορέςείναι δύσκολα να διαχωριστεί κλινικά ένα ισχαιμικό από ένα αιμορραγικό ΑΕΕ.
Ακολούθως οασθενής θα πρέπει να υποβληθεί σε έναν πλήρη παρακλινικό έλεγχο (αιματολογικέςεξετάσεις, υπερηχογράφημα καρδιάς και καρωτίδων κ.α.) ώστε να αποκαλυφθούν οιπαράγοντες κινδύνου που προκάλεσαν το ΑΕΕ.
Ιδιαίτερηπροσοχή θα πρέπει να δοθεί στις περιπτώσεις εκείνες που η συμπτωματολογίαυποχωρεί πλήρως μετά από μερικές ώρες. Π.χ. ο ασθενής παρουσιάζει ξαφνικάαδυναμία ενός άκρου αλλά μετά από μερικές ώρες η μυϊκή ισχύς επανέρχεται σταφυσιολογικά επίπεδα. Ο ασθενής αυτός πιθανόν υπέστη ένα παροδικό ΑΕΕ. Ορίζεταιως παροδικό ΑΕΕ το επεισόδιο στο οποίο η συμπτωματολογία αποδράμει εντός 24ωρών. Στην πλειοψηφία τους τα παροδικά ΑΕΕ διαρκούν περίπου μία ώρα. Πιθανόν ηεπαναιμάτωση της πάσχουσας περιοχής γίνεται τόσο γρήγορα ώστε η βλάβη να είναιαναστρέψιμη, αλλά, σε μεγάλο ποσοστό ασθενών (περίπου 20%) στην ΑΤΕαποκαλύπτονται ισχαιμικές βλάβες. Ουσιαστικά πρόκειται δηλαδή για ένα «μικρόΑΕΕ» και για τον λόγο αυτό ο ασθενής θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ως άτομουψηλού κινδύνου για σοβαρότερο ΑΕΕ στο μέλλον.
Πώς θα αναγνωρίσετετα σημάδια του εγκεφαλικού επεισοδίου ή του ΠΙΕ
Για ναμπορέσετε να αναγνωρίσετε τα σημάδια του εγκεφαλικού επεισοδίου, κάντετρεις απλές ερωτήσεις:
Πρόσωπο – μπορεί ο άνθρωπος να γελάσει; Έχειχαλαρώσει/κρεμάσει το στόμα ή το μάτι του;
Χέρια – μπορεί ο άνθρωπος να σηκώσει και τα δυο του χέρια;
Ομιλία – μπορεί ο άνθρωπος να μιλήσει καθαρά και νακαταλάβει τι του λέτε;
Χρόνος – ενεργήστε ΓΡΗΓΟΡΑ καλέστε το 166
Στα σημάδια τουεγκεφαλικού επεισοδίου περιλαμβάνονται:
• Ζαλάδα, απώλειαισορροπίας ή ανεξήγητη πτώση
• Απώλειαόρασης, αιφνίδια ή μειωμένη όραση στο ένα ή και στα δύο μάτια
• Πονοκέφαλος,συνήθως είναι δυνατός και εκδηλώνεται απότομα, ή ανεξήγητη αλλαγή στημορφή των πονοκεφάλων
• Δυσκολίαστην πρόσληψη φαγητού ή υγρών
Διαφορική διάγνωση
Η διαφορικήδιάγνωση ενός ΑΕΕ περιλαμβάνει πολλές άλλες παθολογίες που μπορεί ναπαρουσιάσουν εστιακή συμπτωματολογία ή διαταραχή της συνείδησης. Αυτές είναι :συγκοπτικές κρίσεις, υπογλυκαιμία, σκλήρυνση κατά πλάκας, ημικρανία,επιληπτικές κρίσεις , όγκοι του ΚΝΣ, αιματώματα, υπαρραχνοειδής αιμορραγία,αποστήματα κ.α.
Επιπλοκές
Οι επιπλοκές τωνΑΕΕ εξαρτώνται από την βαρύτητα τους. Στα ήπια ΑΕΕ η πρόγνωση είναι σχετικάκαλή, ενώ, στα βαρύτερα ακόμη και ο θάνατος πρέπει να ληφθεί υπ' όψιν.
Μετά από έναβαρύ ΑΕΕ είναι πιθανές επιπλοκές από άλλα συστήματα όπως π.χ. τοκαρδιοκυκλοφοριακό. Επίσης, λόγω του κλινοστατισμού είναι πιθανή η εμφάνισηκατακλίσεων.
Θεραπεία
Ισχαιμικά ΑΕΕ: Τα τελευταία έτη γίνονται προσπάθειες θρομβόλυσηςώστε να αποφραχθεί το αγγείο που προκάλεσε την εγκεφαλική ισχαιμία. Παραμένειόμως ο κίνδυνος αιμορραγίας ως επιπλοκή αυτής της θεραπείας ενώ τα αποτελέσματαείναι αμφιλεγόμενα. Η θρομβόλυση θα πρέπει να εφαρμοστεί το ταχύτερο δυνατόν(εντός λίγων ωρών από το ΑΕΕ) από εξειδικευμένα νοσοκομειακά κέντρα. Επίσης,χρήσιμο είναι το ακετυλοσαλικυλικό οξύ και τα συμπλέγματα βιταμινών.
Αιμορραγικά ΑΕΕ: Θα πρέπει να ληφθεί υπ' όψιν η χειρουργική αφαίρεσητου αιματώματος ανάλογα με το μέγεθός του και την ανατομική του θέση.
Παροδικά ΑΕΕ: Σεμεγάλο ποσοστό οφείλονται σε σημαντικές στενώσεις των καρωτίδων και γι' αυτόπροτείνεται χειρουργική επέμβαση (ενδοκαρωτιδεκτομή). Εναλλακτικάχρησιμοποιούνται αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα.
Όλα τα ΑΕΕ: Ακόμη, η θεραπευτική αγωγή αποσκοπεί στην υποστήριξητων βασικών βιολογικών λειτουργιών του ασθενούς (ηλεκτρολυτική ισορροπίααίματος, καρδιακή και αναπνευστική λειτουργία, ρύθμιση αρτηριακής πίεσης καισακχάρου αίματος κ.τ.λ) και στην αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου πουοδήγησαν στο ΑΕΕ. Η αποκατάσταση του ασθενούς περιλαμβάνει πρόγραμμα φυσικήςαγωγής και ψυχολογική υποστήριξη.
Πώς μπορείτε να προλάβετεένα εγκεφαλικό επεισόδιο ή να ξαναπάθετε ακόμα ένα εγκεφαλικόεπεισόδιο;
Λόγω των μόνιμωναναπηριών που μπορούν να προκύψουν μετά από ένα ΑΕΕ, λαμβάνει ιδιαίτερη σημασίαη πρόληψη. Όλα τα υγιή ενήλικα άτομα θα πρέπει να υποβάλλονται περιοδικά σειατρικό έλεγχο (check-up) ο οποίος να περιλαμβάνει νευρολογική και καρδιολογικήεξέταση, έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και αιματολογικές εξετάσεις (σάκχαρο,λιπίδια αίματος κ.α.).
Μπορείτε να προλάβετε ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μετο να γνωρίσετε και να ελέγξετε τους παράγοντες κινδύνου:
Υπάρχει κάποιος αριθμός παραγόντων που αυξάνουν
τονκίνδυνο να πάθετε εγκεφαλικό επεισόδιο. Κάποιοι από τους παράγοντες κινδύνουγια εγκεφαλικό επεισόδιο
δεν μπορούν να ελεγχτούν. Σ ́ αυτούς περιλαμβάνονται
ηηλικία, το φύλο και το οικογενειακό ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου.
Υπάρχει κάποιος αριθμός παραγόντων κινδύνου που μπορείτενα ελέγξετε ώστε να μειώσετε τις πιθανότητες να πάθετε εγκεφαλικό επεισόδιο:
Υψηλή πίεση αίματος
Υψηλή χοληστερόλη
Ακανόνιστος καρδιακός παλμός (κολπική μαρμαρυγή)
Διαβήτης
Στα φάρμακαγια τη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού
επεισοδίου περιλαμβάνονται:
Ταφάρμακα που ρίχνουν την πίεση του αίματος (Αντιυπερτασικά) – πρέπει νατα παίρνουν όλα τα άτομα που έχουν υποστεί εγκεφαλικό επεισόδιο ή ΠΙΕ εκτόςεάν υπάρχει ιατρικός λόγος να μην τα πάρουν.
Τα αντιαιμοπεταλιακάφάρμακα - αραιώνουν το αίμα και βοηθούν στην πρόληψη του σχηματισμού θρόμβωναίματος. Όλοι οι άνθρωποι με ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο πρέπει να παίρνουναντιαιμοπεταλιακά εκτός εάν υπάρχει ιατρικός λόγος να μην τα πάρουν.
Τααντιπηκτικά – βοηθούν στην αποφυγή μεγαλύτερης ανάπτυξης των υφιστάμενωνθρόμβων αίματος στα αιμοφόρα αγγεία και προλαμβάνουν το σχηματισμό νέων θρόμβων.
Φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη: πρέπει να τα παίρνουν όλα ταάτομα που έχουν υποστεί ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο ή έχουν διαγνωστείμε ΠΙΕ εκτός εάν υπάρχει ιατρικός λόγος να μην τα πάρουν.
Φυσικά θα πρέπεινα αποφεύγεται το κάπνισμα και το αλκοόλ. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει ναδίδεται αν εμφανιστεί κάποιο σύμπτωμα συμβατό με παροδικό ΑΕΕ (κυρίως αδυναμίαή αιμωδία κάποιου άκρου, θάμβος οράσεως κυρίως από έναν οφθαλμό, δυσαρθρία).
Διαβάστε επίσης
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου