Επιμέλεια Κλεοπάτρα Ζουμπουρλή, μορ.βιολόγος,medlabnews.gr
Μήπως όταν ήσαστανπαιδιά κρυβόσασταν κάτω από το κρεβάτι στη σκέψη του μπαμπούλα; Τρομάζατε ότανακούγατε κεραυνούς ή όταν βλέπατε αράχνες; Ο φόβος πολλές φορές μας ακολουθείκαι στην ενήλικη ζωή μας με τη μορφή διάφορων ειδών φοβίας που δυσκολεύουν τηνκαθημερινότητά μας.
Φόβος ή Φοβία
Ο φόβος είναι ένα βασικό συναίσθημα που μαςπροστατεύει από τον κίνδυνο. Η φοβία όμως δεν έχει μεγάλη σχέση με τον κίνδυνο.Πολλοί άνθρωποι υποφέρουν από φοβίες εκδηλώνοντας έντονο, παράλογο φόβο όταναντιμετωπίζουν μία συγκεκριμένη κατάσταση ή όταν έρχονται σε επαφή με κάποιοαντικείμενο. Τα φοβικά άτομα πολλές φορές γνωρίζουν ότι ο φόβος τους δεν είναιδικαιολογημένος αλλά δεν μπορούν να ελέγξουν τα συναισθήματά τους. Τασυναισθήματα αυτά μπορεί να είναι τόσο έντονα που το άτομο να παραλύει.
Οι 3 βασικές κατηγορίες φοβίας
Εκατοντάδες φοβίεςέχουν αναγνωριστεί και ανάμεσα σε αυτές περιλαμβάνεται και η φοβοφοβία, ο φόβοςδηλαδή για τις φοβίες! Οι φοβίες χωρίζονται σε 3 κατηγορίες από τους ειδικούς:
Αγοραφοβία: έντονοάγχος σε δημόσια μέρη
Κοινωνική φοβία:φόβος και αποφυγή κοινωνικών περιστάσεων
Ειδική φοβία:παράλογος φόβος για συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις
ΑΓΟΡΑΦΟΒΙΑ: Φόβος για τα Δημόσια Μέρη
Το άτομο πουυποφέρει από αγοραφοβία φοβάται ότι θα παγιδευτεί σε ένα δημόσιο μέρος με πολύκόσμο ή σε μέρη όπως οι γέφυρες ή η ουρά στην τράπεζα. Ο πραγματικός φόβος τουείναι ότι δεν θα μπορεί να ξεφύγει εάν η αγωνία του γίνει πολύ έντονη. Ηαγοραφοβία επηρεάζει κατά δύο φορές περισσότερο τις γυναίκες. Εάν δενθεραπευτεί με τη βοήθεια κάποιου ειδικού μπορεί το άτομο να καταλήξει μα μηβγαίνει καθόλου από το σπίτι.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΦΟΒΙΑ: Κάτι περισσότερο από απλήντροπή
Το άτομο που υποφέρειαπό κοινωνική φοβία δεν είναι απλά ντροπαλό καθώς αισθάνεται ακραίο άγχος καιφόβο όταν πρέπει να παραβρεθεί σε κάποια κοινωνική περίσταση. Σκέψεις όπως: «Θαγίνει η συμπεριφορά μου αποδεκτή από τους άλλους; Θα καταφέρω να βρω τις σωστέςλέξεις όταν χρειαστεί να μιλήσω; Θα καταλάβουν οι άλλοι ότι έχω άγχος;»βασανίζουν το άτομο που πάσχει από κοινωνική φοβία. Εάν το άτομο δενακολουθήσει την κατάλληλη θεραπεία για το πρόβλημα μπορεί να καταλήξει νααποφεύγει εντελώς κάθε κοινωνική επαφή, έχοντας έτσι αρνητικό αντίκτυπο στιςσχέσεις και στην επαγγελματική του ζωή.
ΚΛΕΙΣΤΟΦΟΒΙΑ
Η κλειστοφοβία είναι μία συνηθισμένη ειδικήφοβία που αφορά τον φόβο του ατόμου για κλειστούς χώρους. Τα άτομα μεκλειστοφοβία δεν μπορούν να μπουν σε ασανσέρ ή να περάσουν μέσα από τούνελχωρίς να βιώσουν έντονη αγωνία. Λόγω του έντονου φόβου ότι θα πάθει ασφυξία ήθα παγιδευτεί, αποφεύγει τα κλειστά μέρη και συνηθίζει να ανοίγει τα παράθυρασε κλειστούς χώρους ή να κάθεται δίπλα σε εξόδους. Με αυτούς τους τρόπους τοάτομο κάνει πιο ανεκτή την παραμονή του σε κλειστούς χώρους αλλά ακόμα και έτσιδεν μπορεί να απαλλαγεί πλήρως από τον φόβο.
ΖΩΟΦΟΒΙΑ
Ο πιο συνηθισμένοςτύπος ειδικής φοβίας είναι η ζωοφοβία. Πρόκειται για έναν γενικό όρο πουπεριλαμβάνει μία ομάδα φοβιών που σχετίζονται με συγκεκριμένα ζώα. Σε αυτάπεριλαμβάνονται οι αράχνες (Αραχνοφοβία), τα φίδια (Οφιοφοβία), τα πτηνά(Ορνιθοφοβία) κ.α. Τέτοιου είδους φοβίες συνήθως εμφανίζονται κατά την παιδικήηλικία και εξαφανίζονται στη συνέχεια αλλά πολλές φορές μπορούν να ακολουθήσουντο άτομο και στην ενήλικη ζωή του.
ΒΡΟΝΤΟΦΟΒΙΑ: Φόβος για τους κεραυνούς
Αν και οι άνθρωποιμε βροντοφοβία συνήθως κατανοούν ότι δεν κινδυνεύουν από τους κεραυνούς, συχνάαρνούνται να βγουν έξω κατά τη διάρκεια της καταιγίδας. Είναι πιθανό ακόμα καινα κρύβονται μέσα στο σπίτι, πίσω από τον καναπέ ή μέσα στην ντουλάπα μέχρι ναπεράσει η καταιγίδα. Ένας άλλος παρόμοιος τύπος φοβίας είναι η αστραποφοβία, που περιλαμβάνει τουςκεραυνούς αλλά και τις αστραπές και εμφανίζεται σε ανθρώπους και σε ζώα.
ΑΚΡΟΦΟΒΙΑ – ΥΨΟΦΟΒΙΑ
Η ακροφοβία ήυψοφοβία εκδηλώνεται με έντονο φόβο και αγωνία όταν το άτομο βρεθεί σε μεγάλούψος. Μπορεί να εκδηλωθεί ακόμα και αν το άτομο χρειαστεί να ανέβει μία σκάλα.Ο φόβος είναι τόσο έντονος κάποιες φορές που το άτομο παραλύει και δεν μπορείνα κινηθεί. Μπορεί να εμπλέξει το άτομο σε επικίνδυνες καταστάσεις καθώς κάνειδύσκολη την ασφαλή κατάβαση από ψηλά σημεία.
ΑΕΡΟΦΟΒΙΑ
Κάποιος μεαεροφοβία φοβάται να πετάξει. Συνήθως εμφανίζεται μετά από κάποια τραυματικήεμπειρία με αεροπλάνο όπως είναι οι έντονες αναταράξεις ή η κρίση πανικούκάποιου συνεπιβάτη. Ακόμα και αν το περιστατικό ξεχαστεί ο φόβος παραμένει καιμπορεί να πυροδοτηθεί και σε άλλες περιστάσεις, όπως παρακολουθώντας μία ταινίαή μία συντριβή αεροπλάνου στην τηλεόραση. Η υπνοθεραπεία είναι μία από τιςμεθόδους που χρησιμοποιούνται για την αναγνώριση του τραύματος και τηναντιμετώπιση αυτού του τύπου φοβίας.
ΦΟΒΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΜΕ ΤΟ ΑΙΜΑ
Υπάρχει ένα ευρύφάσμα φοβιών σχετικών με το αίμα, τις ενέσεις και τα τραύματα. Σε αυτέςπεριλαμβάνεται η αιμοφοβία και η τρυπανοφοβία (φόβος για τις ενέσεις). Πολλοίάνθρωποι εκδηλώνουν φοβίες σχετικές με τα τραύματα ή τις ιατρικές επεμβάσεις.Όταν τα άτομα αυτά έρχονται αντιμέτωπα με τέτοιου είδους διαδικασίες συχνάλιποθυμούν.
ΦΟΒΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΠΑΡΑΦΥΣΙΚΟ
Κάποιες φοβίεςμοιάζουν να έχουν ξεπηδήσει από τη ζώνη του λυκόφωτος. Η τρισκαιδεκαφοβία είναιο φόβος για οτιδήποτε σχετίζεται με τον αριθμό 13. Υπάρχει επίσης αναγνωρισμένηφοβία για τα φαντάσματα, καθώς και φοβίαγια τις νυχτερίδες.
ΕΜΕΤΟΦΟΒΙΑ
Η εμετοφοβίαεκδηλώνεται με παράλογο φόβο για τον εμετό και συνήθως ξεκινά να εμφανίζεται σενεαρές ηλικίες και μετά από κάποιο τραυματικό επεισόδιο. Για παράδειγμα, το παιδίκάνει εμετό δημόσια ή βλέπει κάποιον συμμαθητή του σε αυτή την κατάσταση. Ηαγωνία μπορεί να πυροδοτηθεί με την σκέψη του εμετού ή ακόμα και τουνοσοκομείου όπου ο εμετός είναι κοινό φαινόμενο. Όπως και στην περίπτωση τηςαεροφοβίας, η υπνοθεραπεία χρησιμοποιείται συχνά σαν μέρος της θεραπείας.
ΚΑΡΚΙΝΟΦΟΒΙΑ
Οι άνθρωποι μεκαρκινοφοβία ζουν με τον έντονο φόβο ότι θα νοσήσουν από καρκίνο. Κάθε μικρήενόχληση είναι και ένα σημάδι ότι μία κακοήθεια έχει ξεκινήσει. Για παράδειγμα,ένας απλός πονοκέφαλος μπορεί να μεταφραστεί από ένα άτομο με καρκινοφοβία ωςόγκος στον εγκέφαλο. Η γνωστική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει το άτομο πουυποφέρει από καρκινοφοβία να επανακτήσει τον έλεγχο στη ζωή του.
ΝΕΟΦΟΒΙΑ - ΓΕΡΟΝΤΟΦΟΒΙΑ
Κάποιος που φοβάταιοτιδήποτε νέο υποφέρει από νεοφοβία. Και κάποιος που φοβάται τι διαδικασία τουγήρατος ή τους ηλικιωμένους ανθρώπους έχει γεροντοφοβία. Κάπου ανάμεσα μπορείνα βρείτε κάποιον που φοβάται ότι θα αεριστεί σε δημόσιο χώρο κάποιον που φοβάται υπερβολικά τον οδοντίατρο(οδοντιατρική φοβία) ή κάποιον που πανικοβάλλεται μπροστά σε ένα πιάτο μεσπαράγγια.
Οι φοβίες αλλάζουν τη ζωή μας
Οι φοβίες οδηγούνστην αλλαγή του τρόπου ζωής του ατόμου με σκοπό την αποφυγή του αντικειμένου ήτης κατάστασης που προκαλεί τον φόβο. Η ζωή του επίσης αλλάζει με τηνπροσπάθεια να συγκαλύψει τη φοβία από τους γύρω του. Κάποιοι άνθρωποιαναπτύσσουν προβλήματα με τους φίλους και την οικογένειά τους, αποτυγχάνουν στοσχολείο ή στην επαγγελματική τους ζωή.
ΦΟΒΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛΚΟΟΛ
Οι αλκοολικοί έχουν10 φορές περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσουν κάποιου είδους φοβία.Αντίστροφα, τα φοβικά άτομα έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες να εθιστούν στοαλκοόλ στην προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τις φοβίες τους.
ΜΙΑ «ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ» ΥΠΟΘΕΣΗ
Αν και οι φοβίεςμπορούν να επηρεαστούν από την κουλτούρα και να πυροδοτηθούν από διάφοραγεγονότα στη ζωή του ατόμου, είναι συχνό το φαινόμενο να βλέπουμε νααναπτύσσονται φοβίες μέσα στην οικογένεια. Οι άνθρωποι που έχουν στενήσυγγένεια με κάποιο φοβικό άτομο έχουν 3 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα νααναπτύξουν φοβία από κάποιον χωρίς οικογενειακό ιστορικό.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η συστηματικήαπευαισθητοποίηση είναι μία διαδικασία που καλεί το άτομο να αντιμετωπίσει τονφόβο του ερχόμενο σταδιακά και ελεγχόμενα (πάντα σε συνεργασία με τον ειδικό)σε επαφή με καταστάσεις που ομοιάζουν με το αντικείμενο του φόβου. Με τον καιρό,και όσο το άτομο αναπτύσσει την αυτοπεποίθησή του, ο φόβος φθίνει. Η διαδικασία αυτή συνήθως συνοδεύεται με ψυχοθεραπεία με σκοπό την αλλαγή του τρόπουσκέψης και την ανάπτυξη νέων μοντέλων αντίδρασης στα ερεθίσματα που προκαλούντον φόβο.
ΠΗΓΗ: webmd
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου