Γαστρεντερίτιδα. Τι είναι, τι προκαλεί, πώς εξαπλώνεται και πώς μπορεί να προληφθεί η εξάπλωση της.

του Αλέξανδρου Γιατζίδη, M.D., medlabnews.gr

Τι είναι γαστρεντερίτιδα;

Η γαστρεντερίτιδα είναι μια κοινή λοίμωξη του εντέρου που μπορεί να προκαλέσει διάρροια (ρευστά περιττώματα ή κόπρανα), εμετό, ή και τα δύο. Η γαστρεντερίτιδα συχνά περνά χωρίς θεραπεία. Ο εμετός μπορεί να διαρκέσει μια ή δύο μέρες. Η διάρροια συνήθως διαρκεί δύο με τρεις ημέρες, αλλά μπορεί να διαρκέσει έως και δέκα ημέρες.

Η γαστρεντερίτιδα μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση (απώλεια υγρών). Τα βρέφη ηλικίας κάτω των έξι μηνών βρίσκονται στο μεγαλύτερο κίνδυνο.

Η πιο συνηθισμένη αιτία της γαστρεντερίτιδας είναι ένας ιός, ο οποίος τείνει να εξαπλώνεται πολύ εύκολα. Πιο σπάνια αιτία της γαστρεντερίτιδας είναι τα βακτήρια και η τροφική δηλητηρίαση. Τα περισσότερα αίτια της γαστρεντερίτιδας δεν βοηθούνται από τα αντιβιοτικά.

Τι προκαλεί γαστρεντερίτιδα;

Οι ιογενείς γαστρεντερίτιδες αποτελούν τη δεύτερη σε συχνότητα κλινική οντότητα μετά τις ιογενείς αναπνευστικές λοιμώξεις και το συχνότερο αίτιο διάρροιας σε παιδιά και ενήλικες. Η συχνότητά τους εξαρτάται από την ηλικία, τη χώρα και τις συνθήκες διαβίωσης του ασθενούς. Στον ανεπτυγμένο κόσμο κατά μέσο όρο εμφανίζονται 1 έως 3 επεισόδια ανά άτομο κατ’ έτος, ενώ στις αναπτυσσόμενες χώρες ο αριθμός αυτός μπορεί να κυμαίνεται από 1 έως 18 επεισόδια.

Οι ιοί που προκαλούν γαστρεντερίτιδα βρίσκονται στα ανθρώπινα κόπρανα.

Βακτήρια και παράσιτα μπορεί επίσης να προκαλέσουν γαστρεντερίτιδα, και βρίσκονται συνήθως σε μολυσμένα τρόφιμα ή νερό (τροφική δηλητηρίαση). Η τροφική δηλητηρίαση εκδηλώνεται συνήθως έξι με 12 ώρες μετά την κατανάλωση χαλασμένων τροφίμων.

Γαστρεντερίτιδα από Ροταϊό

Ο ροταϊός οφείλει τον όνομά του στην εμφάνισή του που προσομοιάζει σε τροχό άμαξας (rota) και μεταδίδεται με την εντεροστοματική οδό, ενώ η μετάδοσή του είναι ανεξάρτητη των συνθηκών υγιεινής, καθώς είναι ιδιαίτερα ανθεκτικός RNA ιός και μπορεί να παραμείνει για εβδομάδες στο νερό, στα χέρια και σε άλλες επιφάνειες. Μεταφέρεται στο γαστρεντερικό σωλήνα μέσω κατανάλωσης μολυσμένων τροφίμων (συχνότερα λαχανικών), τα οποία επιμολύνονται με τη σειρά τους μετά από πλύσιμο με μολυσμένο νερό

Γαστρεντερίτιδα από Νοροϊό

Οι νοροϊοί αποτελούν την κύρια αιτία επιδημιών διάρροιας και εμετών από φαγητό ή νερό σε όλο τον κόσμο. Οι ιοί αυτοί απέκτησαν το όνομά τους από μια επιδημία σε σχολείο της πόλης Norwalk του Ohio των ΗΠΑ το 1968, κατά την οποία προσεβλήθη το 50% των παιδιών αλλά και μεγάλος αριθμός συγγενών τους. Αρχικά όλοι οι ιοί που απομονώθηκαν από τα παραπάνω περιστατικά ονομάστηκαν Norwalk ιοί, ενώ στη συνέχεια και μετά από μελέτες με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο ανακαλύφθηκαν και άλλοι Norwalk-like ιοί και η ομάδα ονομάστηκε norovirus. Η σύγχρονη ταξινόμηση τοποθετεί τους noroviruses μαζί με τους sapoviruses στην οικογένεια των calicivirus. Οι noroviruses προσβάλλουν κυρίως ενήλικες, ενώ οι sapoviruses προσβάλλουν κυρίως παιδιά.

Πώς εξαπλώνεται;

Η ιογενής γαστρεντερίτιδα εξαπλώνεται εύκολα από άτομο σε άτομο. Όταν ένα άτομο κάνει εμετό ή έχει διάρροια, μικρά σταγονίδια που περιέχουν τον ιό μπορεί να μολύνουν επιφάνειες όπως βρύσες, λαβές από τα καζανάκια τουαλέτας, παιδικά παιχνίδια και πάνες. Τα άτομα με γαστρεντερίτιδα μπορεί να μεταδώσουν τον ιό μέχρι και 48 ώρες αφού σταματήσουν τα συμπτώματά τους.

Η βακτηριακή γαστρεντερίτιδα εξαπλώνεται μέσω κακής υγιεινής (ιδιαίτερα όταν δεν πλένετε τα χέρια σας αφού πάτε στην τουαλέτα ή αφού καθαρίσετε εμετό ή βρώμικες πάνες), χαλασμένων τροφίμων, μολυσμένης υδροδότησης και το άγγιγμα κατοικίδιων και άλλων ζώων.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Η γαστρεντερίτιδα μπορεί να προκαλέσει όλα ή μερικά από τα ακόλουθα συμπτώματα:

• ναυτία και έμετο που μπορεί να διαρκέσει μια ή δύο ημέρες
• διάρροια, που συνήθως διαρκεί μία με τρεις ημέρες, αλλά μπορεί να διαρκέσει έως και 10 ημέρες
• Απώλεια της όρεξης
• Πονοκέφαλοι
• Κοιλιακό άλγος
• Κοιλιακές κράμπες
• Αιμορραγικές κενώσεις (δυσεντερία - γεγονός που υποδηλώνει λοίμωξη από αμοιβάδα,''Campylobacter'',''Salmonella'',''Shigella''ή κάποια παθογόνα στελέχη του''Escherichia coli'')
• πυρετό (θερμοκρασία πάνω από 37,5^oC σε ενήλικες και πάνω από 38^oC σε παιδιά)
• Λιποθυμία και αδυναμία

Στη βακτηριακή γαστρεντερίτιδα, τα συμπτώματα είναι παρόμοια, αλλά ο πυρετός είναι συχνά υψηλότερος, οι κράμπες στο στομάχι είναι χειρότερες και η διάρροια μπορεί να περιέχει αίμα και βλέννα.
Τα συμπτώματα της πιο σοβαρής γαστρεντερίτιδας περιλαμβάνουν την αδυναμία να κρατήσετε οποιαδήποτε υγρά, την περιορισμένη ούρηση και το αίσθημα λιποθυμίας ενώ είστε όρθιοι. Αν έχετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα θα πρέπει να αναζητήσετε επειγόντως ιατρική περίθαλψη.
Η διάρροια που είναι μαύρη δεν είναι γαστρεντερίτιδα - μπορεί να υποδεικνύει αιμορραγία στο παχύ έντερο (του εντέρου) και απαιτεί επείγουσα ιατρική θεραπεία.

Εργαστηριακή διάγνωση

Οι περισσότεροι από τους ιούς που προκαλούν γαστρεντερίτιδα δεν αναπτύσσονται σε κυτταροκαλλιέργειες και επομένως η απομόνωσή τους με αυτή τη μέθοδο δεν μπορεί να αποτελέσει μέθοδο αναφοράς. Αντίθετα, η διάκρισή τους με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο (ΗΜ) είναι πολύ εύκολη λόγω της διαφορετικής τους μορφολογίας. Ωστόσο, η ευαισθησία της μεθόδου είναι πολύ χαμηλή. Γενικά η ανίχνευση των ροταϊών είναι ευκολότερη καθώς απεκκρίνονται σε υψηλούς αριθμούς κατά τη χρονική περίοδο της έξαρσης των διαρροϊκών κενώσεων. Οι αστροϊοί επίσης ανευρίσκονται σε μεγάλες ποσότητες στα κόπρανα και ανιχνεύονται εύκολα. Οι υπόλοιποι ιοί και ειδικά οι caliciviruses πολλαπλασιάζονται σε μικρές ποσότητες και με την ΗΜ είναι πολύ δύσκολος ο εντοπισμός τους. Τεχνικοί και οικονομικοί περιορισμοί θέτουν την ΗΜ εκτός πεδίου εφαρμογής για την κλινική διάγνωση των ιογενών λοιμώξεων. Μικρή εφαρμογή έχουν και οι παθητικές μέθοδοι ανοσοσυγκόλλησης (PPAT) επίσης λόγω της χαμηλής τους ευαισθησίας.

Τα τελευταία χρόνια οι μοριακές μέθοδοι και ειδικότερα η αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης με αντίστροφη μεταγραφάση (RT-PCR) παρέχουν εξαιρετικά υψηλή ειδικότητα και ευαισθησία και πολύ χαμηλά όρια ανίχνευσης. Έτσι η RΤ-PCR σε συνδυασμό με τις ανοσολογικές τεχνικές (ανίχνευση αντισωμάτων στον ορό ασθενών και αντιγόνων των ιών στα κόπρανα με δοκιμασίες EIA) χρησιμοποιούνται πλέον για την εργαστηριακή διάγνωση και την επιδημιολογική επιτήρηση των ιογενών γαστρεντεριτίδων.

Θεραπεία

• Η γαστρεντερίτιδα είναι συνήθως ήπια και η θεραπεία θα εξαρτηθεί από το είδος της γαστρεντερίτιδας.
• Μπορεί να δοθεί συνταγή για φάρμακα κατά τη ναυτίας για ναυτία και εμετό.
• Τα αντιβιοτικά χρειάζονται μόνο αν η γαστρεντερίτιδα προκαλείται από βακτήρια ή παράσιτα. Ένα δείγμα της διάρροιας, είναι δυνατόν να εξεταστεί για το σκοπό αυτό.
• Μερικοί άνθρωποι μπορεί να χρειαστούν ενδοφλέβια (μέσα στη φλέβα) υγρά αν είναι πολύ αφυδατωμένοι.

Αντιμετώπιση στο σπίτι

• Να παίρνετε αρκετά υγρά , χρησιμοποιώντας υδατικά διαλύματα όταν υπάρχουν πολλές κενώσεις, για αναπλήρωση των υγρών και των ηλεκτρολυτών που χάνονται.
• Τα υγρά δεν θα σταματήσουν τον εμετό και τη διάρροια αλλά δεν θα σας αφήσουν να πάθετε αφυδάτωση.
• Αν αισθανθείτε πεινασμένοι να φάτε. Ξεκινήστε με μαλακές τροφές, όπως κράκερ, ρύζι, μπανάνες ή τοστ. Θα πρέπει να ξαναρχίσετε τα κανονικά υγρά και τη διατροφή σε 48-72 ώρες, ακόμη κι αν η διάρροια συνεχίζεται.
• Να ξεκουράζεστε πολύ.
• Θα πρέπει να επιστρέψετε στο γιατρό σας ή στο νοσοκομείο αν δεν είστε σε θέση να κρατήσετε αρκετά υγρά, αισθανθείτε ζάλη όταν είστε όρθιοι ή δείτε σημαντική επιδείνωση των συμπτωμάτων

 Η πρόληψη της εξάπλωσης της γαστρεντερίτιδας

• Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να περιοριστεί η εξάπλωση της  γαστρεντερίτιδας.
• Να μη μοιράζεστε τις πετσέτες σας, τις πετσέτες προσώπου, την οδοντόβουρτσα, τα ποτά ή τα μαχαιροπήρουνα με άλλους.
• Να πλύνετε καλά τα χέρια σας (τουλάχιστον για 10 δευτερόλεπτα) με ζεστό σαπουνόνερο μετά τη χρήση της τουαλέτας, όταν αλλάξετε πάνες, αφού καθαρίσετε εμετό και πριν φάτε ή μαγειρέψετε γεύματα.
• Να αγγίζετε, να αποθηκεύετε και να προετοιμάζετε τα ωμά και τα μαγειρεμένα τρόφιμα ξεχωριστά. Να μαγειρεύετε καλά όλα τα ωμά τρόφιμα.
• Τα άτομα που έχουν γαστρεντερίτιδα δεν θα πρέπει να προετοιμάσουν ή να αγγίξουν τρόφιμα άλλων.
• Να μείνετε στο σπίτι και μακριά από τους άλλους όταν είστε αδιάθετοι.
• Αν σκοπεύετε να ταξιδέψετε, να πίνετε μόνο εμφιαλωμένο νερό ή να βράσετε το νερό για 10 λεπτά. Αν δεν μπορείτε να το ξεφλουδίσετε, να το μαγειρέψετε, ή να το βράσετε, να μην το φάτε.
• Να καθαρίζετε συχνά τα μπάνια και τις τουαλέτες.
• Να προσέξτε, όταν αγγίζετε ζώα και τα ούρα ή τα κόπρανα τους.
• Αν νομίζετε ότι η πηγή της ασθένειας μπορεί να είναι τα τρόφιμα, να φυλάξτε τυχόν απομεινάρια των τροφίμων για έλεγχο.

Το προσωπικό νοσοκομείων, υγειονομικής περίθαλψης και αυτοί που χειρίζονται τρόφιμα δεν θα πρέπει να επιστρέψουν στην εργασία για 48 ώρες μετά την ανάρρωση της διάρροιας.

Να δείτε το γιατρό σε περίπτωση που έχετε:

• στομαχικό πόνος που επιδεινώνεται
• συχνό εμετό ή διάρροια ή και τα δύο
• αίμα ή βλέννα στα κόπρανα σας (διάρροια)
• ουρήσει λίγο ή καθόλου, ή τα ούρα σας είναι  σκούρα ή δύσοσμα.

Διαβάστε επίσης:

Τι πρέπει να κάνετε αν πάθετε τροφική δηλητηρίαση. Ποια τα συμπτώματα που προκαλεί το χαλασμένο φαγητό; 

Ο πόνος στην κοιλιά και η διάρροια οφείλονται σε γαστρεντερίτιδα ή τροφική δηλητηρίαση; Ποια τα συμπτώματα και πώς αντιμετωπίζονται; 

Tροφική δηλητηρίαση: 20 συνηθισμένα και ασυνήθιστα αίτια. Ποιά είναι τα συμπτώματα και πως μπορούμε να προστατευτούμε;

Ο δεκάλογος της σωστής πρόληψης της τροφικής δηλητηρίασης

Πυρετός, διάρροιες μπορεί να οφείλονται σε άπλυτα λαχανικά ή κακοσυντηρημένα τρόφιμα. Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται η Σαλμονέλωση

Πόνος στην κοιλιά. Τι μπορεί να σημαίνει;

Άμεση αντιμετώπιση δηλητηρίασης από ουσίες, φάρμακα, εντομοκτόνα, είδη καθαρισμού, μονοξείδιο του άνθρακα και άλλα. Πρώτες βοήθειες

Αναμένεται αύξηση εμφάνισης γαστρεντερίτιδας από νοροϊό. Τι είναι, τι προκαλεί, πώς εξαπλώνεται και πώς μπορεί να προληφθεί η εξάπλω

Οι ευεργετικές ιδιότητες του γιαουρτιού. Βοηθήστε την δίαιτα σας τρώγοντας γιαούρτι

12:28 π.μ.